کدبندی تجهیزات ضد انفجار در استاندارد اروپایی IEC:
کلیک کنید: فیلم فارسی آموزش تجهیزات ضد انفجار
در این استاندارد کد درج شده روی تجهیزات ضد انفجار شامل ۴ بخش کلی می‌شود که در تصویر زیر نشان داده شده است. شرح هر یک از این بخش ها در ادامه آمده است.
علامت اختصاری:
در قسمت اول این کد علامت اختصاری EX به‌عنوان نشان تجهیزات ضدانفجار آورده می‌شود.
نوع حفاظت سیستم:
قسمت دوم کد، برای مشخص کردن نوع حفاظت سیستم می‌باشد. تجهیزات ضد انفجار با توجه به مناطق خطرناک، سیستم‌های حفاظتی خاصی دارند. هر سیستم حفاظتی با یک یا چند حرف انگلیسی مشخص می‌شود. انواع حفاظت دستگاه‌های الکتریکی در محدوده‌ی خطر در جداول صفحه ی بعد، آورده شده است. جدول اول مربوط به زمانی که است ماده‌ی قابل اشتعال موجود در منطقه گاز و جدول دوم مربوط به زمانی است که ماده‌ی قابل اشتعال گرد و غبار می‌باشد.
| نوع حفاظت | علامت | مفهوم و کاربرد اصلی | نمودار |
| ایمنی افزایش یافته | e | تجهیزات بدون آرک، تخلیه‌ی الکتریکی و قسمت‌های داغ مانند: جعبه‌های ترمینال و اتصال، تابلوهای کنترل برای نصب تجهیزات ضدانفجار با گروه حفاظتی متفاوت، موتورهای قفس سنجابی، اتصالات روشنایی | 
|
| محفظه‌های ضد آتش | d | تجهیزات با سیستم خاموش‌کنندگی قوس مانند: تابلوهای توزیع برق و مراکز کنترل و تجهیزات اخباری، سیستم‌های کنترلی، موتورها، ترانسفورماتورها، تجهیزات حرارتی، اتصالات روشنایی |  |
| محفظه‌های تحت فشار | p | تحت فشار قرار دادن تجهیزات با
گازهای بی‌اثر و غیرقابل اشتعال جهت دور نگه داشتن گازهای قابل اشتعال از
قسمت‌های داغ و قسمت‌های تولید جرقه مانند: تابلوهای توزیع برق و تابلوهای
کنترل، آنالیزور، موتورهای بزرگ
px: برای استفاده در Zone 1,2 py: برای استفاده در Zone 1,2 pz: برای استفاده در Zone 2 |
|
| ایمنی درونی | i | تجهیزات با انرژی و حرارت محدود شده مانند: تجهیزات ابزار دقیق، تجهیزات ارتباطی، سنسورها، فعال‌کننده‌ها
ia: برای استفاده در Zone 0, 1, 2 ib: برای استفاده در Zone 1, 2 [EX ib]: دستگاه‌های الکتریکی وابسته. نصب در منطقه‌ی ایمن |
|
| غوطه‌ور شده در روغن | o | دور نگه داشتن گازهای قابل اشتعال از قسمت‌های داغ و قسمت‌های تولید جرقه مانند: ترانسفورماتورها، مقاومت‌های راه‌انداز |  |
| قرار گرفته در پودر | q | تجهیزات با سیستم خاموش‌کنندگی قوس مانند: سنسورها، صفحه‌نمایش‌ها، راه‌اندازهای الکترونیکی، ترانسمیترها |  |
| قرار دادن در محفظه‌های بسته | m | دور نگه داشتن گازهای قابل اشتعال
از قسمت‌های داغ و قسمت‌های تولید جرقه مانند: تابلوهای توزیع با قدرت
پایین، واحدهای اخباری و کنترل، صفحه‌های نمایش، سنسورها
ma: برای استفاده در Zone 0, 1, 2 mb: برای استفاده در Zone 1, 2 |
|
| انواع حفاظت | n_ | تجهیزات بدون آرک، تخلیه‌ی الکتریکی و قسمت‌های داغ مانند: تمامی تجهیزات الکتریکی برای Zone 2
nA: بدون ایجاد جرقه nC: احتمال بروز جرقه وجود دارد اما پلاتین‌ها به روش مناسبی حفاظت شده‌اند. nL: با انرژی محدود شده nR: محفظه‌های محدودکننده‌ی نفوذ هوا nZ: تجهیزات تحت فشار |
|
| تابش نوری | op_ | محدود کردن تابش‌های نوری که می‌توانند باعث اشتعال شوند
op is: جلوگیری از انتشار نور به بیرون op pr: تابش‌هایی که باعث حریق نمی‌شوند op sh: سیستم حفاظتی قطع نور |
|
جدول نوع حفاظت حفاظت در برابر گازهای قابل اشتعال
| نوع حفاظت | علامت | مفهوم و کاربرد اصلی | نمودار |
| حفاظت شده توسط محفظه‌ی بسته | tD | قرار دادن تجهیزات با قابلیت تولید جرقه در محفظه‌های
کاملا بسته که مانع از نفوذ گرد و غبار قابل اشتعال می‌شود مانند: تابلوهای
توزیع برق و مراکز کنترل، ترمینال‌ها و جعبه‌های اتصال، موتورها، اتصالات
روشنایی
tD A21: روش A برای Zone 21 tD B21: روش B برای Zone 21 |
|
| تحت فشار | pD | تحت فشار قرار دادن تجهیزات با گازهای بی‌اثر و غیرقابل اشتعال جهت دور نگه داشتن غبارهای قابل اشتعال از قسمت‌های داغ و قسمت‌های تولید جرقه مانند: تابلوهای توزیع، کنترل، موتورها | 
|
| ایمنی داخلی | iD | تجهیزات با انرژی و حرارت محدود شده مانند: تجهیزات کنترل و اندازه‌گیری، تجهیزات ارتباطی، سنسورها، فعال‌کننده‌ها
iaD: برای استفاده در Zone 20, 21, 22 ibD: برای استفاده در Zone 21, 22 [Ex ibD]: دستگاه‌های الکتریکی وابسته. نصب در منطقه‌ی ایمن |
|
| قرار دادن در محفظه‌های بسته | mD | دور نگه داشتن غبارهای قابل اشتعال از قسمت‌های داغ و
قسمت‌های تولید جرقه مانند: تابلوهای توزیع با قدرت پایین، واحدهای اخباری و
کنترل، صفحه‌های نمایش، سنسورها
maD: برای استفاده در Zone 20, 21, 22 mbD: برای استفاده در Zone 21, 22 |
 |
جدول نوع حفاظت در برابر غبارهای قابل اشتعال
گروه گازی:
قسمت سوم کد، مربوط به گروه‌بندی گازی می‌باشد. محیط نصب تجهیزات الکتریکی ضد انفجار از نظر نوع و میزان گازهای موجود، به دو گروه کلی تقسیم می‌شود:
- گروه I: تجهیزات الکتریکی برای معادن
- گروه II: تجهیزات الکتریکی برای سایر مناطق خطرناک یا تجهیزات روی سطح زمین
طبق استاندارد NEC تجهیزات الکتریکی گروه II به زیرگروه‌های IIC,IIB,IIA تقسیم می‌شوند. این تقسیم‌بندی به میزان خطرناکی گازها و غبارها بستگی دارد.
به‌عنوان‌مثال گروه IIC برای استفاده در اغلب جوهای انفجاری خطرناک مناسب است و می‌تواند گروه‌های گازی IIA,IIB را پوشش دهد. همچنین تجهیزات گروه IIB قابلیت پوشش گروه IIA را دارد. در جدول زیر شرح این گروه‌بندی‌ها آورده شده است:
| گروه گازی | شرح |
| I | تجهیزات الکتریکی برای استفاده در تاسیسات زیرزمینی و معادن که ممکن است در آن‌ها متان (گاز قابل‌احتراق معادن) و گرد و غبار زغال‌سنگ وجود داشته باشد. |
| IIA | تجهیزات الکتریکی برای استفاده در سطح زمین که ممکن است در آن‌ها خطرات ناشی از گاز پروپان وجود داشته باشد. |
| IIB | تجهیزات الکتریکی برای استفاده در سطح زمین که ممکن است در آن‌ها خطرات ناشی از گاز اتیلن وجود داشته باشد. |
| IIC | تجهیزات الکتریکی برای استفاده در سطح زمین که ممکن است در آن‌ها خطرات ناشی از گاز هیدروژن و استالین وجود داشته باشد. |
کلاس حرارتی (حداکثر درجه حرارت مجاز سیستم):
اگر دمای یک محیط خطرناک افزایش یابد، گازهای موجود در آن بدون نیاز به فعال‌کننده، شعله‌ور می‌شوند. حداقل درجه حرارتی که در یک فضای قابل انفجار و بدون نیاز به جرقه می‌تواند باعث ایجاد آتش‌سوزی شود را درجه حرارت خود اشتعالی می‌نامند. برای جلوگیری از انفجار و آتش‌سوزی، دمای تمام تجهیزات در حین کار باید از درجه حرارت خود اشتعالی کمتر باشد.
طبق جدول زیر، برای مشخص کردن حداکثر درجه حرارت کار یک تجهیز یا ماشین، گروه‌هایی تعریف شده است. در هر گروه، حداکثر درجه حرارت روی سطح تجهیز، در بدترین شرایط دمایی عبارت‌اند از:
| کد دما | درجه حرارت برحسب فارنهایت | درجه حرارت برحسب سانتی‌گراد |
| T1 | ۸۴۲ | ۴۵۰ |
| T2 | ۵۷۲ | ۳۰۰ |
| T3 | ۳۹۲ | ۲۰۰ |
| T4 | ۲۷۵ | ۱۳۵ |
| T5 | ۲۱۲ | ۱۰۰ |
| T6 | ۱۸۵ | ۸۵ |
